KOŚCIÓŁ PW. ŚW. JANA CHRZCICIELA W ORAWCE, fot. M. Jałoszyńska (MIK, 2016) CC BY SA NC ND

XIV wiek

Kościół pw. św. Bartłomieja w Niedzicy
Collegium Maius w Krakowie
COLLEGIUM MAIUS W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2014) CC BY SA 3.0
Kościół i klasztor Klarysek w Starym Sączu
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR KLARYSEK W STARYM SĄCZU, fot. M. Łukaszewicz (Graphia, 2011) ©

Stary Sącz, położony u zbiegu Popradu i Dunajca, na szlaku łączącym niegdyś Małopolskę z Węgrami, lokowany był aż dwukrotnie, co do dziś widoczne jest w jego strukturze urbanistycznej.

Poliptyk olkuski – bazylika kolegiacka pw. św. Andrzeja w Olkuszu
POLIPTYK OLKUSKI – BAZYLIKA KOLEGIACKA PW. ŚW. ANDRZEJA W OLKUSZU, fot. M. Łukaszewicz (Graphia, 2011) ©

Wzniesiony zapewne w 1. poł. XIV w. kościół św. Andrzeja w Olkuszu jest jednym z najważniejszych zabytków gotyckiej architektury w Małopolsce.

Pałac Górków w Krakowie
PAŁAC GÓRKÓW W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2008) CC BY SA 3.0

Pałac Górków usytuowany jest na rogu ulic Kanoniczej i Podzamcze, u stóp wzgórza wawelskiego. Jest to teren najstarszej dzielnicy Krakowa, Okołu, której układ urbanistyczny został wytyczony w XIII w.

Kaplica Firlejów przy kościele parafialnym pw. św. Mikołaja w Bejscach
KAPLICA FIRLEJÓW PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM PW. ŚW. MIKOŁAJA W BEJSCACH, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Miejscowość Bejsce jest położona na północny wschód od Krakowa, w niewielkiej odległości od drogi prowadzącej do Sandomierza. Parafia w Bejscach wzmiankowana jest w dokumentach w latach 1325-1327, lecz jej początki sięgają zapewne XI w.

Kościół św. Małgorzaty w Dębnie
KOŚCIÓŁ ŚW. MAŁGORZATY W DĘBNIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Dębno, położone kilka kilometrów od Brzeska, znane jest głównie dzięki gotycko-renesansowej rezydencji obronnej. Niedaleko, nieco powyżej zamku wznosi się kamienny gotycki kościół. Obie budowle są położone na wzniesieniu, w otoczeniu drzew, a wiedzie do nich aleja wysadzana drzewami.

Zamek w Korzkwi
ZAMEK W KORZKWI, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Korzkiew jest położona w niewielkiej odległości na północ od Krakowa. Na wzgórzu w zakolu rzeczki Korzkiewki wznosi się zamek otoczony XIX-wiecznym zespołem parkowym.

Kościół św. Katarzyny z klasztorem Augustianów w Krakowie
KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY Z KLASZTOREM AUGUSTIANÓW W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Wiek XIV w Krakowie był czasem niezwykłej aktywności budowlanej: prawie w tym samym czasie przebudowano katedrę wawelską, wzniesiono bazylikę Mariacką i dominikański kościół pw. Św. Trójcy oraz augustiański kościół św. Katarzyny i parafialny Bożego Ciała na Kazimierzu.

Wieża Ratuszowa w Krakowie
WIEŻA RATUSZOWA W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Krakowski ratusz przez kilka wieków zdobił Rynek Główny po zachodniej stronie Sukiennic. Był to budynek późnogotycki, ze schodkowymi szczytami, piętrowy, z wysoką wieżą.

Pałac Żeleńskich w Grodkowicach
PAŁAC ŻELEŃSKICH W GRODKOWICACH, fot. M. Klag (MIK, 2003) CC BY SA 3.0

Leżące w połowie drogi między Wieliczką a Bochnią Grodkowice wzmiankowane były już pod koniec XIV w. Od XV stulecia należały one rodu Zadorów-Lanckorońskich z Brzezia; w 1. poł. XVI w. wieś została na pewien czas wydzierżawiona królowej Bonie Sforzy.

Zamek w Dębnie
ZAMEK W DĘBNIE, fot. M. Klag (MIK, 2002) CC BY SA 3.0

Zamek w Dębnie niedaleko Brzeska jest jednym z nielicznych zabytków świeckiej architektury polskiej późnego średniowiecza, który zachował pierwotny, prawie nie zmieniony wygląd.

Zamek w Pieskowej Skale
ZAMEK W PIESKOWEJ SKALE, fot. M. Klag (MIK, 2001) CC BY SA 3.0

W północnej części Ojcowskiego Paru Narodowego, na wysokim cyplu skalnym nad doliną Prądnika góruje zamek w Pieskowej Skale. Wzniesiony przy starej drodze handlowej prowadzącej z Krakowa na Śląsk, jest warowną rezydencją renesansową.

Zamek w Niepołomicach
ZAMEK W NIEPOŁOMICACH, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Niepołomicki zamek jest drugą, obok kościoła parafialnego, fundacją kazimierzowską w tym mieście. Wybudowany w połowie XIV w., był miejscem ważnych spotkań politycznych i dyplomatycznych; stąd wyruszali królowie na myśliwskie wyprawy do pobliskiej Puszczy Niepołomickiej.

Zabudowa Niepołomic
ZABUDOWA NIEPOŁOMIC, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Położone niedaleko Krakowa, na skraju Puszczy Niepołomickiej, miasto Niepołomice zasłynęło w ostatnich latach sukcesami w sferze inwestycji i gospodarności oraz ze względu na dbałość, jaką otoczono miejscowe obiekty zabytkowe.

Kościół parafialny pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników w Niepołomicach
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY PW. DZIESIĘCIU TYSIĘCY MĘCZENNIKÓW W NIEPOŁOMICACH, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Niepołomicka fara jest najstarszym obiektem architektonicznym miasta. Została ufundowana przez króla Kazimierza Wielkiego w latach 1350-1358. Gotycki kościół pw. Najświętszej Marii Panny i Dziesięciu Tysięcy Męczenników był pierwotnie dwunawową budowlą halową.

Zamek w Niedzicy
ZAMEK W NIEDZICY, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Zamek w Niedzicy, położony na stromej skale nad spiętrzonymi w Zalewie Czorsztyńskim wodami Dunajca, był grodem obronnym pogranicza polsko-węgierskiego. Granica na Dunajcu oddzielała węgierski zamek w Niedzicy panujący nad Spiszem od polskiego zamku w Czorsztynie.

Zabudowa miejska Lipnicy Murowanej
ZABUDOWA MIEJSKA LIPNICY MUROWANEJ, fot. M. Klag (MIK, 2000) CC BY SA 3.0

Lipnica Murowana, leżąca na Pogórzu Wiśnickim, rozwinęła się w okresie średniowiecza dzięki położeniu przy węgierskim szlaku handlowym. Lokacji miasta na prawie średzkim dokonał w 1326 r. król Władysław Łokietek.

Kościół i klasztor Bożogrobców w Miechowie
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR BOŻOGROBCÓW W MIECHOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Miechów zawdzięcza swe powstanie zakonowi bożogrobców, założonemu w czasie wypraw krzyżowych. Zakon Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego, jak brzmi jego pełna nazwa, miał za zadanie strzec Grobu Pańskiego w Jerozolimie i przybywających do niego pielgrzymów.

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności