Wieża Ratuszowa w Krakowie

Krakowski ratusz przez kilka wieków zdobił Rynek Główny po zachodniej stronie Sukiennic. Był to budynek późnogotycki, ze schodkowymi szczytami, piętrowy, z wysoką wieżą. Główne wejście do ratusza prowadziło od strony wschodniej, po schodach, których strzegły leżące lwy. Ratusz został rozebrany w 1820 r. i z dawnych zabudowań władz miasta pozostała tylko wieża.

WIEŻA RATUSZOWA W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2005) CC BY SA 3.0

Jej powstanie datowane jest na ostatnią ćwierć XIV w.; być może ukończona została ok. 1383 r. W XVI w. na wieży znajdowały się trzy dzwony, a na wysokości okapu obiegał ją drewniany ganek dla straży. W 1524 r. umieszczono na wieży zegar z polichromowanymi figurkami sprowadzony z Norymbergi. W czasie pożaru w 1680 r. został zniszczony hełm, zegar oraz sklepienie sali na I piętrze. Wieżę odbudowano i podwyższono o tę część, gdzie dzisiaj mieści się tarcza zegara. Prace, ukończone w 1686 r. prowadził śląski budowniczy Piotr Beber. Jednak już w 1784 r. musiano nakryć wieżę nowym hełmem. Po zburzeniu ratusza, przez cały XIX w. wieża niszczała, chciano ją nawet rozebrać. Była odnawiana w latach 1913-1914, 1925-1930 oraz 1964-1969 r., kiedy dodano wykusze, klatkę schodową z lwami, fontannę, ławy kamienne oraz obramienia okienne w elewacji północnej.

Wieża w dolnych kondygnacjach jest zbudowana z kamienia ciosowego, wyżej z cegły; ciosy kamienne są tylko w narożach. Z trzech stron pokryta jest okładziną kamienną, którą zdobią pionowe laskowania, przerywane poziomymi pasami rozet w kwadratowych obramieniach. Otwory okienne ujęte są wimpergami, czyli trójkątnymi szczytami zdobionymi żabkami i sterczynami. Ściana północna, dawniej przylegająca do ratusza jest gładka, ceglana. Znajdują się w niej otwory, które dawniej komunikowały wieżę z ratuszem. Mury wieży mają grubość dwóch metrów, a ściana północna niemal trzech (2,80), gdyż w jej szerokości mieszczą się kamienne schodki prowadzące na wyższe kondygnacje.

Wewnątrz, na parterze wieży znajduje się sala przekryta gotyckim krzyżowym sklepieniem, gdzie mieścił się dawniej skarbiec. W sali na piętrze, pełniącej dawniej funkcję kaplicy, zrekonstruowano gotyckie sklepienie, a z pierwotnego wyposażenia zachowały się wsporniki i rzeźbiony fryz o motywie dębowych liści.
W czasie każdej odnowy wieży w gałkach wieńczącego ją hełmu umieszczano pismo o aktualnych wydarzeniach i wykonanych pracach oraz ówczesne monety i medale.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Wieża Ratuszowa w Krakowie

Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic przez Józefa Mączyńskiego, z rycinami i planami, część III
Autor: Józef Mączyński
Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989)
Miejsce wydania: Kraków, 1845

Wieża dawnego ratusza na Rynku Krakowskim
Autor: Stanisław Tomkowicz
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XXIII (23): 1932, s. 1-16

Wieża dawnego ratusza na Rynku Krakowskim
Autor: Stanisław Tomkowicz
Wydawnictwo:; Druk W. L. Anczyca i S-ki,  [Odbitka z: Rocznik Krakowski, T. XXIII (23): 1932]
Miejsce wydania: Kraków, 1932

Plan rynku krakowskiego z r. 1787
Autor: Stanisław Tomkowicz
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. IX (9): 1907, s. 177-186

Portal i drzwi dawnego ratusza krakowskiego
Autor: Krystyna Sinko–Popielowa
Wydawnictwo: [Odbitka z: Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, R. 1933, T. 38, nr 9]
Miejsce wydania: Kraków, 1936

Polska. Zabytkowe ratusze
Autor: Roman Pawlak
Wydawnictwo: Muza
Miejsce wydania: Warszawa, 2003

Dawny krakowski ratusz
Autor: Józef Muczkowski
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. VIII (8): 1906, s. 1-50

Krakowskie Stare Miasto: ścieżkami władców, artystów i alchemików
Autor: Maciej Miezian
Wydawnictwo: Bezdroża
Miejsce wydania: Kraków, 2004

Wieża Ratuszowa na Rynku Głównym w Krakowie
Autor: Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo: Sport i Turystyka
Miejsce wydania: Warszawa, 1980

Wieża Ratuszowa: przewodnik
Autor: Michał Grabowski
Wydawnictwo: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Miejsce wydania: Kraków, 2004

Ratusz krakowski (z 8 ilustracjami)
Autor: Antoni Brayer
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, z Zasiłku Ministerstwa Szkół Wyższych i Nauki (Seria: Dawniej i Dziś, nr 2)
Miejsce wydania: Kraków, 1952

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. IV. Miasto Kraków, cz. X, Śródmieście. Mury obronne i Planty, Rynek Główny
Red.: Michał Myśliński
Wydawnictwo: Instytut Sztuki PAN
Miejsce wydania: Warszawa, 2005

Wieża Ratuszowa w wiekach XIX i XX
Autor: Waldemar Komorowski, Aldona Sudacka
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI, red. Halina Rojkowska-Tasak,  nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007,  s. 83-99

Ratusze Krakowskie
Autor: Waldemar Komorowski
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Wydanie z okazji 750-lecia lokacji miasta Krakowa, red. Halina Rojkowska-Tasak, (Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI), nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo Czuwajmy, Kraków, 2007,  s. 21-81

Wokół kolekcji wizerunków władców z sali portretowej magistratu krakowskiego
Autor: Danuta Radwan
Publikowany: Siedziby władz miasta Krakowa. Wydanie Jubileuszowe z okazji 750-lecia lokacji miasta Krakowa, red. tomu Halina Rojkowska-Tasak, (Krakowska Teka Konserwatorska, T. VI), nakładem Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Oddział Ochrony Zabytków, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków, 2007

Kraków. Przewodnik
Autor: Joanna Markin
Wydawnictwo:Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 1998

Kraków: Stare Miasto z Wawelem, Kazimierz i Stradom
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Sport i Turystyka
Miejsce wydania: Warszawa, 1991

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : PWN
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993

Kraków: przewodnik historyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Miejsce wydania: Wrocław, 1997

Kraków. Przewodnik ilustrowany
Autor: Bogusław Michalec
Wydawnictwo: Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 2004

Encyklopedia Krakowa
Red. :  red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.]
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000

Kraków
Autor: Jan K. Ostrowski
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Miejsce wydania: Warszawa, 1992

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Zwiedzamy Kraków: przewodnik turystyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PTTK „Kraj”
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1989

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo :  [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993

Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo :  „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991

Pomniki architektury epoki piastowskiej we województwach krakowskiem i kieleckiem, z 186 ilustracjami i mapką orjentacyjną
Autor: Tadeusz Szydłowski
Wydawnictwo: wydane z zasiłku Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, wyd. Skład Główny: Gebethner i Wolff, Druk. W. L. Anczyca i Spółki w Krakowie
Miejsce wydania: Kraków, 1928

Polska. Najciekawsze muzea
Autor: Maria Sołtysiak, Katarzyna Wierzbicka
Wydawnictwo: Sport i Turystyka MUZA S.A.
Miejsce wydania: Warszawa, 2003

Pomniki sztuki w Polsce, T.1 : Małopolska
Autor :  Zygmunt Jerzy  Łoziński
Wydawnictwo : Arkady- XXVII, 489 s., 3 mapy luz. : fot., pl., rys. ; 20 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1985

Malarstwo gotyckie w Polsce. Katalog zabytków, T. 2, cz. 3 Dziejów Sztuki Polskiej
Red.: Adam S. Labuda, Krystyna Secomska
Wydawnictwo: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo DiG
Miejsce wydania: Warszawa, 2004

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów. Zarys dziejów
Autor: Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1993

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności