Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Założona w 1364 r. przez króla Kazimierza Wielkiego, a odnowiona dzięki królowej Jadwidze i Władysławowi Jagielle Akademia Krakowska nosi od 1817 r. nazwę Uniwersytet Jagielloński. Najstarsze należące do uczelni budynki wznoszono pomiędzy dzisiejszymi ulicami Wiślną i Olszewskiego a kościołem św. Anny, w kwartale zwanym uniwersyteckim. Mieściły się tutaj m.in. założone w połowie XV w. bursy Jerozolimska i Filozofów, które spłonęły w pożarze w 1841 r. Na ich miejscu w 2. poł. XIX w. wzniesiono budynek Collegium Novum.

COLLEGIUM NOVUM UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2007) CC BY SA 3.0

Pierwsze plany Collegium powstały w 1869 r., a trzy lata później rozpoczęto budowę. Miał to być nie tylko budynek dydaktyczny i administracyjny, ale także reprezentacyjna siedziba władz Uniwersytetu. Jego projektantem był architekt Feliks Księżarski. Uroczyste otwarcie nastąpiło 14 czerwca 1887 r. Od początku swego powstania Collegium wzbudzało podziw, a z czasem uznano je za najpiękniejszy neogotycki budynek w Krakowie, a nawet w Polsce.

Usytuowany przy Plantach, pięciokondygnacyjny budynek wzniesiony z cegły zdobi wiele kamiennych detali, jak obramienia okien, gzymsy, dekoracja szczytów, a także wysoki cokół. Szczególnie dekoracyjna jest fasada Collegium podkreślona ryzalitem z ostrołukowymi arkadami w przyziemiu i wysokimi oknami piętra, ponad którymi widoczne są herby Uniwersytetu i jego dobrodziejów.

Plan budynku zakomponował architekt, opierając się na dwóch wewnętrznych dziedzińcach oraz mieszczącej się między nimi przestronnej, monumentalnej klatce schodowej z maswerkową balustradą oraz kryształowymi sklepieniami. Na piętrze zlokalizowano najbardziej reprezentacyjną salę tego gmachu – aulę. Jej wyposażenie – katedra rektorska, fotele członków senatu, krzesła dziekańskie, a także boazeria – zostało zaprojektowane przez architekta Tadeusza Stryjeńskiego. Interesujący jest także barwny strop belkowy. Ściany zdobią obrazy o tematyce łączącej się z dziejami Uniwersytetu.

Przez ponadstuletnie użytkowanie zmieniły się niektóre funkcje budynku, a jego wyposażenie uległo częściowo zniszczeniu i rozproszeniu. Prowadzona od 1994 r. konserwacja przywróciła budynkowi jego pierwotny wygląd; zrekonstruowano częściowo m.in., dzięki zachowanym projektom i zdjęciom, wyposażenie auli. Obecnie Collegium Novum jest siedzibą rektora oraz władz uczelni, i w ograniczonym zakresie pełni funkcje naukowo-dydaktyczne.

Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Encyklopedia Krakowa
Red. :  red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.]
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000

Kraków
Autor: Jan K. Ostrowski
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Miejsce wydania: Warszawa, 1992

Neogotycki budynek uniwersytecki. Dzieło epoki oraz obiekt współczesnych działań konserwatorskich i modernizacyjnych na przykładzie Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Autor: Monika Bogdanowska
Wydawnictwo: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej
Miejsce wydania: Kraków, 2006

Feliks Księżarski- krakowski architekt epoki romantycznego historyzmu i dojrzałego eklektyzmu
Autor: Zbigniew Jan Białkiewicz
Publikowany: Rocznik Krakowski, R. 1989, t. 55

Collegium Novum 1887-1987. Materiały z Sesji Naukowej
Red.: Wojciech M. Bartel
Wydawnictwo: Uniwersytet Jagielloński
Miejsce wydania: Kraków, 1991

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo :  [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo :  „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991

Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

ograniczona dostępność

Dane teleadresowe:

adres: ul. Gołębia 24, Kraków

gmina: Kraków

powiat: Kraków

GPS: N: 50° 03′ 39″ E: 19° 55′ 59″

gospodarz: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

www: http://www.kampus.uj.edu.pl/novum.htm

telefon: 12 422 11 36

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności