Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Założona w 1364 r. przez króla Kazimierza Wielkiego, a odnowiona dzięki królowej Jadwidze i Władysławowi Jagielle Akademia Krakowska nosi od 1817 r. nazwę Uniwersytet Jagielloński. Najstarsze należące do uczelni budynki wznoszono pomiędzy dzisiejszymi ulicami Wiślną i Olszewskiego a kościołem św. Anny, w kwartale zwanym uniwersyteckim. Mieściły się tutaj m.in. założone w połowie XV w. bursy Jerozolimska i Filozofów, które spłonęły w pożarze w 1841 r. Na ich miejscu w 2. poł. XIX w. wzniesiono budynek Collegium Novum.
Pierwsze plany Collegium powstały w 1869 r., a trzy lata później rozpoczęto budowę. Miał to być nie tylko budynek dydaktyczny i administracyjny, ale także reprezentacyjna siedziba władz Uniwersytetu. Jego projektantem był architekt Feliks Księżarski. Uroczyste otwarcie nastąpiło 14 czerwca 1887 r. Od początku swego powstania Collegium wzbudzało podziw, a z czasem uznano je za najpiękniejszy neogotycki budynek w Krakowie, a nawet w Polsce.
Usytuowany przy Plantach, pięciokondygnacyjny budynek wzniesiony z cegły zdobi wiele kamiennych detali, jak obramienia okien, gzymsy, dekoracja szczytów, a także wysoki cokół. Szczególnie dekoracyjna jest fasada Collegium podkreślona ryzalitem z ostrołukowymi arkadami w przyziemiu i wysokimi oknami piętra, ponad którymi widoczne są herby Uniwersytetu i jego dobrodziejów.
Plan budynku zakomponował architekt, opierając się na dwóch wewnętrznych dziedzińcach oraz mieszczącej się między nimi przestronnej, monumentalnej klatce schodowej z maswerkową balustradą oraz kryształowymi sklepieniami. Na piętrze zlokalizowano najbardziej reprezentacyjną salę tego gmachu – aulę. Jej wyposażenie – katedra rektorska, fotele członków senatu, krzesła dziekańskie, a także boazeria – zostało zaprojektowane przez architekta Tadeusza Stryjeńskiego. Interesujący jest także barwny strop belkowy. Ściany zdobią obrazy o tematyce łączącej się z dziejami Uniwersytetu.
Przez ponadstuletnie użytkowanie zmieniły się niektóre funkcje budynku, a jego wyposażenie uległo częściowo zniszczeniu i rozproszeniu. Prowadzona od 1994 r. konserwacja przywróciła budynkowi jego pierwotny wygląd; zrekonstruowano częściowo m.in., dzięki zachowanym projektom i zdjęciom, wyposażenie auli. Obecnie Collegium Novum jest siedzibą rektora oraz władz uczelni, i w ograniczonym zakresie pełni funkcje naukowo-dydaktyczne.
Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Encyklopedia Krakowa
Red. : red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.]
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000
Kraków
Autor: Jan K. Ostrowski
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Miejsce wydania: Warszawa, 1992
Neogotycki budynek uniwersytecki. Dzieło epoki oraz obiekt współczesnych działań konserwatorskich i modernizacyjnych na przykładzie Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Autor: Monika Bogdanowska
Wydawnictwo: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej
Miejsce wydania: Kraków, 2006
Feliks Księżarski- krakowski architekt epoki romantycznego historyzmu i dojrzałego eklektyzmu
Autor: Zbigniew Jan Białkiewicz
Publikowany: Rocznik Krakowski, R. 1989, t. 55
Collegium Novum 1887-1987. Materiały z Sesji Naukowej
Red.: Wojciech M. Bartel
Wydawnictwo: Uniwersytet Jagielloński
Miejsce wydania: Kraków, 1991
Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978
Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997
Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo : „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991
Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Informacje praktyczne
Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:
ograniczona dostępność
Dane teleadresowe:
adres: ul. Gołębia 24, Kraków
gmina: Kraków
powiat: Kraków
GPS: N: 50° 03′ 39″ E: 19° 55′ 59″
gospodarz: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
www: http://www.kampus.uj.edu.pl/novum.htm
telefon: 12 422 11 36
Obiekty w pobliżu:
- Bazylika jezuicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie
- Instytut Jana Pawła II w Krakowie
- Zespół Pałacu Arcybiskupiego w Krakowie
- Kościół i klasztor oo. Karmelitów Trzewiczkowych na Piasku w Krakowie
- Pałac Wielopolskich w Krakowie
- Sala Józefa Mehoffera w „Domu pod Globusem” w Krakowie
- Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie
- Budynek dawnego CK Starostwa w Krakowie
- Założenie klasztorne oo. Paulinów Na Skałce w Krakowie
- Ogrody Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie
- Pałac biskupa Erazma Ciołka w Krakowie
- Kościół pw. Najświętszego Salwatora i kaplica pw. św. św. Małgorzaty i Judyty w Krakowie
- Pałac Górków w Krakowie
- Dawny gmach Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń „Florianka” w Krakowie
- Kościół i klasztor oraz szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie
- Kościół pw. św. Bartłomieja w Krakowie
- Dom Józefa Mehoffera – Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie
- Kościół św. Marcina w Krakowie
- Park im. Wojciecha Bednarskiego w Krakowie
- Kolegiata pw. św. Anny w Krakowie
- Pałac Potockich w Krakowie
- Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie: dawne Muzeum Techniczno-Przemysłowe
- Collegium Maius w Krakowie
- Muzeum Narodowe w Krakowie – Gmach Główny
- Kościół sióstr Norbertanek w Krakowie
- Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia NMP w Krakowie
- Pałac Larischa w Krakowie
- Stary Teatr – Konserwatorium Muzyczne w Krakowie
- Kościół pw. św. Marka Ewangelisty w Krakowie
- Pałac i Piwnica pod Baranami w Krakowie