Kościół i klasztor oo. Karmelitów Trzewiczkowych na Piasku w Krakowie

Według legendy, kościół na Piasku został ufundowany przez Władysława Hermana w 1087 r., jako wotum za cudowne uzdrowienie. W rzeczywistości świątynię założyła ok. 1390 r. królewska para: Jadwiga i Władysław Jagiełło. Jeszcze w czasie budowy, w 1397 r., kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny oddano zakonowi karmelitów, sprowadzonemu wówczas z Czech do Krakowa. Budowa gotyckiej świątyni została ukończona na przełomie XV i XVI w. W 1587 r. pożar spustoszył karmelitańskie zabudowania, jednak już ok. 1600 r. zakończono ich odbudowę. W czasie potopu szwedzkiego kościół i budynki klasztorne zostały zburzone.

KOŚCIÓŁ I KLASZTOR OO. KARMELITÓW TRZEWICZKOWYCH NA PIASKU W KRAKOWIE, fot. M. Klag (MIK, 2002) CC BY SA 3.0

Obecny kształt kościoła pochodzi z czasów jego odbudowy po najeździe szwedzkim (1656-1679). Wykorzystano w niej pozostałości gotyckich murów – powtórzono obrys prezbiterium i korpusu dawnego kościoła. Fasada świątyni, szeroka i bezwieżowa, naśladuje układ krakowskiego kościoła świętych Piotra i Pawła. Dzisiejsza karmelitańska świątynia jest budowlą barokową, o układzie bazylikowym z wydłużonym prezbiterium i szeroką nawą główną oraz nawami bocznymi w formie głębokich kaplic. Wnętrze nakrywają sklepienia kolebkowe i krzyżowe. Najciekawszymi obiektami świątyni są ołtarz główny i stalle w prezbiterium. Ołtarz jest dziełem snycerza Jerzego Hankisa (1698-1699) i przedstawia scenę Nawiedzenia św. Elżbiety przez Matkę Bożą. Również stalle z malowanymi przez Antoniego Konikowicza scenami z życia proroków Eliasza i Elizeusza przypisywane są warsztatowi Hankisa.

Przylegająca do nawy od strony południowej kaplica Matki Bożej Piaskowej została wzniesiona dla ochrony obrazu Marii z Dzieciątkiem, namalowanego na ścianie zewnętrznej kościoła ok. 1500 r. Kaplica pochodzi z lat 1637-1641, a jej kopułę i sklepienie pokrywa polichromia autorstwa Franciszka Piotra Molitora (1756). Obok znajduje się kaplica Matki Bożej Szkaplerznej, którą opiekuje się istniejące od XVI w. Bractwo Szkaplerza.

Od strony północnej kościoła znajdują się zabudowania klasztoru. Sklepienia dolnych krużganków zostały w latach 60. XVIII w. pokryte malowidłami iluzjonistycznymi przedstawiającymi historię kościoła i obrazu Matki Bożej Piaskowej, począwszy od cudu Władysława Hermana. Malowidła przypisywane są malarzowi Michałowi Popławskiemu.

Kościół i klasztor oo. Karmelitów Trzewiczkowych na Piasku w Krakowie

Fundacja klasztoru karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie Autor: Tadeusz M. Trajdos Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 60 : 1983, s. 91 – 127 Kult Matki Bożej w Klasztorze OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie i jego promocja w Polsce Autor: Benignus Józef Wanat OCD Publikowany: Folia Historica Cracoviensia. Facultas Historiae Ecclesiae PAT, Kraków, 1997-1998, vol. 4-5, s. 185-213, wydawca: Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Wydział Historii Kościoła Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic, cz. 2 Autor: Józef Mączyński Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989) Miejsce wydania: Kraków, 1845 Kościół Karmelitów na Piasku Autor: Władysław Włodarczyk Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XXXVI (36): 1963, s. 87-126 Kościół i klasztor karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie. (Kronika Stowarzyszenia Historyków Sztuki: Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym oddziału krakowskiego w dniu 8.VI. 1955 r.) Autor: Władysław Włodarczyk Publikowany: Biuletyn Historii Sztuki, Wydawca: Państwowy Instytut Sztuki, Warszawa 1960, Rok XXII, nr 1, s. 113-115 Krakowskie sanktuaria: Cracovia sacra, czyli przewodnik po krakowskich sanktuariach Autor: Michał Rożek Wydawnictwo: Wydawnictwo Karpaty Miejsce wydania: Kraków, 1995 Legendarne początki kościoła Karmelitów na Piasku Autor: Michał Rożek Publikowany: Echo Krakowa, nr 154, R. 1995 Pani Piaskowa- Pani Krakowa Autor: Michał Rożek Publikowany: Echo Krakowa, nr 224, R. 1995 Symbolika i magia Krakowa Autor: Michał Rożek Wydawnictwo: PWN Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000 Kościół na Piasku czyli opis historyczny założenia i rozwoju kościoła OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie Autor: Jan Rogalski Wydawnictwo: Ojcowie Karmelici Miejsce wydania: Kraków Kaplica karmelitańska Matki Boskiej Piaskowej w Krakowie. Nieznane dzieło architekta królewskiego Jana Trevano Autor: Antoni Tomasz Piotrowski Publikowany: Biuletyn Historii Sztuki, R. XLVI, nr 4, 1984 Historia sztuką i modlitwą pisana: przewodnik po świątyniach Archidiecezji Krakowskiej Autor: Józef Nowobilski Wydawnictwo: Wydawnictwo Św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej Miejsce wydania: Kraków, 2000 Skarby krakowskich klasztorów Autor: Janusz Tadeusz Nowak, Witold Turdza Wydawnictwo: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa Miejsce wydania: Kraków, 2000 Iluminowane rękopisy księgozbioru OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie Autor: Feliks Kopera, Leonard Lepszy Publikowany: Feliks Kopera, Leonard Lepszy, Zabytki Sztuki w Polsce, II: Iluminowane rękopisy księgozbiorów OO. Domikanów i OO. Karmelitów w Krakowie, nakładem Polskiej Akademji Umiejętności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa, 1926, s. 47-85 Barokowe kościoły Krakowa Autor: Franciszek Klein Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XV (15): 1913, s. 97-204 Historya o kościele OO. Karmelitów i kaplicy na Piasku, oraz wiadomość o obrazie Najświętszej Maryi Panny cudami wsławionym podana w skróceniu i wyjątkach Autor: Romuald Kaczkowski Wydawnictwo: nakładem autora Miejsce wydania: Kraków, 1883 Karmelici na Piasku w Krakowie Autor: Piotr Droździk, Marek Wcześny Wydawnictwo: GOLDRUK, Wojciech Gołachowski Miejsce wydania: Nowy Sącz, 2010 Sanktuarium Maryjne w kościele OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie. Dzieje kultu i kaplicy Autor: Janina Bieniarzówna, Antoni Tomasz Piotrowski Wydawnictwo: Prowincja OO. Karmelitów Miejsce wydania: Kraków, 1983 Matka Boża na Piasku Autor: MaM Publikowany: „Gazeta Wyborcza”, nr 300, R. 1996 Dekoracja malarska biblioteki klasztoru OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie Autor: Paweł Pencakowski Publikowany: Rocznik Krakowski, T. LXIX, Kraków, 2003 IV Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego 14-15 września Publikowany: Dziennik Polski, nr 213, R. 2002 Leksykon kościołów Krakowa Autor: Michał Rożek,  Barbara Gondkowa Wydawnictwo: Verso Miejsce wydania: Kraków, 2003 Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa Autor : Michał Rożek Wydawnictwo : PWN Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993 Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Koscioły, y co w nich jest widzenia godnego y znacznego, w Krakowie, w Drukarni Akademickiey, r. 1745 Autor: Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz Wydawnictwo: KAW  (fotooffset wyd. J. Turowskiego, Kraków 1861) Miejsce wydania: Kraków, 1983 Historia i architektura Krakowa w zarysie Autor: Jacek Purchla, Marcin Fabiański Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie Miejsce wydania: Kraków, 2001 Kraków: przewodnik historyczny Autor: Michał Rożek Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie Miejsce wydania: Wrocław, 1997 Ulicami Krakowa Autor: Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski Wydawnictwo: Wydawnictwo Artystyczno- Graficzne Miejsce wydania: Kraków, 1968 Encyklopedia Krakowa Red. :  red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.] Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm. Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000 Kraków Autor: Jan K. Ostrowski Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe Miejsce wydania: Warszawa, 1992 Sztuka Krakowa Autor : Tadeusz Dobrowolski Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski Miejsce wydania : Kraków, 1978 Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa Autor: Michał Rożek Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000 Zwiedzamy Kraków: przewodnik turystyczny Autor: Michał Rożek Wydawnictwo: PTTK „Kraj” Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1989 Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa Autor : Michał Rożek Wydawnictwo :  [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm. Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997 Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa Autor: Michał Rożek Wydawnictwo: PWN Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993 Kraków i okolice : przewodnik Autor : Leszek Ludwikowski Wydawnictwo :  „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm Miejsce wydania : Warszawa, 1991 Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice Autor: Karol Estreicher Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki Miejsce wydania: Kraków, 1938 Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone Autor: Karol Estreicher Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938) Miejsce wydania: Kraków, 1989 Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Kościół i klasztor oo. Karmelitów Trzewiczkowych na Piasku w Krakowie

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

ograniczona dostępność

Dane teleadresowe:

adres: ul. Karmelicka 19, Kraków

gmina: Kraków

powiat: Kraków

GPS: N: 50° 3' 54", E: 19° 55' 53"

gospodarz: Zakon Karmelitów Trzewiczkowych w Krakowie

www: http://www.parafia.karmelici.pl/

e-mail: [email protected]

telefon: 12 632 67 52 wew. 133

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności