Malowniczo położony Czchów, jedno z najstarszych miast Małopolski, może poszczycić się bogatą historią i wspaniałymi zabytkami, które świadczą o jego dawnej pozycji i bogactwie.

Przy jednej z narożnych uliczek biegnących od czchowskiego rynku wznosi się kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Powstał on w miejscu kamiennej romańskiej świątyni. Jej nieliczne elementy w postaci fragmentów gzymsu i kamiennych ciosów wmurowano we wschodnią ścianę oraz gotyckie szkarpy prezbiterium. Romańską rzeźbę lwa wmurowano natomiast w cokół figury św. Floriana na czchowskim rynku, a płaskorzeźba z wyobrażeniem gryfa od 1913 roku znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Obecną kamienną, jednonawową świątynię zbudowano ok. połowy XIV wieku, a powiększono ok. 1430 roku, w XVII i XVIII wieku dobudowano boczne kaplice. Znany dziś wygląd świątyni ukształtował się w wieku XIX – to wówczas rozebrano cebulastą kopułę wieży, samą wieżę obniżono do poziomu wysokości ścian korpusu, a od frontu wzniesiono neogotycką fasadę, ponadto rozebrano zniszczoną południową kaplicę, a na dachu ułożono czerwoną dachówkę (obecnie pokryty jest miedzianą blachą).

Każdy wiek i każdy styl pozostawiły także swoje trwałe ślady w wystroju kościoła. Elementami gotyckiej kamieniarki są trzy portale, ścienne tabernakulum i chrzcielnica, a na ścianach sklepionego krzyżowo-żebrowo prezbiterium zachowały się niezwykle cenne XIV-wieczne malowane sceny z życia Marii i Chrystusa. W przestrzeni kościoła zobaczymy także renesansowe nagrobki Kaspra Wielogłowskiego i jego żony Magdaleny, których autorstwo przypisuje się Hieronimowi Canavesiemu. W bocznej kaplicy pw. św. Józefa obejrzymy obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem datowany na XVII wiek, a w nawie neogotyckie ołtarze boczne z początku XX stulecia. W bliskim sąsiedztwie kościoła posadowiona jest drewniana dzwonnica z 1933 roku. Jest to już druga budowla w tym miejscu. Jej powstanie i usytuowanie wiążą się z XIX-wieczną przebudową kościoła i obniżeniem wieży, po czym konieczne było znalezienie nowego miejsca dla kościelnych dzwonów.

Wyjątkowym i najcenniejszym elementem wyposażenia czchowskiej świątyni są gotyckie malowidła w prezbiterium. Odkryto je podczas prac restauracyjnych wnętrza kościoła rozpoczętych przez ks. Józefa Stopę jeszcze pod koniec XIX wieku. Ówczesne plany proboszcza zakładały powiększenie kościoła oraz rekonstrukcję wieży i budowę południowej kaplicy bocznej, jednak w trakcie odbijania tynku w prezbiterium natrafiono na gotyckie malowidła. Przebudowa, najpierw wg projektu Adolfa Zajączkowskiego, później wg planów architekta Zygmunta Hendla, została wstrzymana. Niestety wskutek prowadzonych wówczas prac wewnętrznych wraz z tynkiem bezpowrotnie usunięto malowidła z nawy. Ocalałe w prezbiterium dzieła poddano konserwacji dopiero w 1913 roku. Kolejne konserwacje odbyły się na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, a ostania w 2008 roku.

Bogactwo treści czchowskich malowideł koncentruje się wokół kilku wątków. Na dwóch ścianach prezbiterium znajdują się sceny związane z życiem Matki Boskiej – m.in. Narodzenie, Zwiastowanie czy Koronacja NMP przez Chrystusa w obecności Aniołów. Zobaczymy tam również rząd Apostołów, sceny Męki Pańskiej i przedstawienia wydarzeń podczas Zmartwychwstania.

Kolejne partie malowideł powstawały bezpośrednio po wzniesieniu kościoła (około połowy XIV wieku), w drugiej połowie XIV wieku i pierwszej ćwierci wieku XV.