Zabudowa miasteczka Lanckorona
Lanckorona jest położona w malowniczym, podbeskidzkim krajobrazie, nieopodal Kalwarii Zebrzydowskiej. Zabudowania miasteczka zajmują południowy stok Góry Zamkowej, zwanej również Lanckorońską. Już w XIII w. na tej górze istniała strażnica, później zaś zamek wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego. Także ten król dokonał w 1366 r. lokacji miasta na prawie magdeburskim. W 1410 r. starostwo w Lanckoronie objął Zbigniew z Brzezia, a jego potomkowie zarządzali nim do XVI w., używając nazwiska Lanckorońscy. Później dobrami lanckorońskimi władali m.in. Wolscy, Zebrzydowscy, Czartoryscy, Myszkowscy i Wielopolscy.
Miasto dobrze prosperujące dzięki handlowi i rzemiośle znacznie podupadło po najeździe Szwedów, pożarach i innych nawiedzających je klęskach w XVII i XVIII w. W czasie konfederacji barskiej na zamku i w okolicach miasteczka walczył Maurycy Beniowski i Kazimierz Pułaski. Pod koniec XVIII w. na zamku znajdowały się koszary wojska austriackiego i więzienie. Opuszczony w połowie XIX w. zamek popadł w ruinę. Miasto zniszczone pożarem w 1869 r., odrodziło się i odbudowało. W okresie międzywojennym, pomimo utraty praw miejskich (1934), Lanckorona rozwinęła się jako miejscowość letniskowa – powstało wówczas wiele pensjonatów i willi.
Najważniejszym miejscem Lanckorony jest rynek, położony na znacznej pochyłości. Ponad jego górną, północną pierzeją wznosi się murowany kościół parafialny pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela, ufundowany przez Kazimierza Wielkiego. Powyżej kościoła, wśród drzew ukryte są ruiny zamku. W północnej pierzei znajduje się dawna siedziba magistratu, parterowy, murowany dom z XIX w. Z górnej części ocienionego drzewami rynku rozciągają się wspaniałe widoki na Babią Górę i okolice Lanckorony. W niżej położonej, południowej pierzei, w narożnym domu mieści się Izba Muzealna. Jest to jeden z nielicznych drewnianych domów krytych gontem, który ocalał z pożaru w 1869 r.
Drewniane domy dokoła lanckorońskiego rynku zachowały tradycyjny, unikalny już, charakter. Są posadowione na kamiennych podmurówkach, często kryjących sklepione piwnice, zwrócone szczytami w stronę rynku, często oddzielone od siebie miedzuchami (wąskie przejście pomiędzy domami), zachowały w wielu miejscach malownicze podcienia. Szerokie bramy, przez które niegdyś wjeżdżały wozy, kryją za sobą często rozległe i piękne ogrody.
Zabudowa miasteczka Lanckorona
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona : Światowe Dziedzictwo Kultury UNESCO
Autor: tekst S. Biela, zdjęcia A. Dajek, S. Biela
Wydawnictwo: LAND
Miejsce wydania: Kraków, 2002
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona
Autor: Krzysztof Staszkiewicz
Wydawnictwo: Krajowa Agencja Wydawnicza
Miejsce wydania: Katowice, 1981
Kalwaria Zebrzydowska : Lanckorona i okolice : przewodnik historyczny
Autor: Jerzy Henryk Harasimczyk
Wydawnictwo: Roksana
Miejsce wydania: Krosno, 2002
Lanckorona: monografia historyczna /według źródeł archiwalnych skreślił Ludwik Zarewicz/
Autor: Ludwik Zarewicz
Wydawnictwo: nakł. Wydawnictwa
Miejsce wydania: Kraków, 1885
Lanckorona
Autor: Marian Kornecki
Publikowany: Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja, T. 1: Miasta historyczne, red. Wojciech Kalinowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa, 1986, s. 263-276
Kiedy zbudowano zamek lanckoroński
Autor: Kazimierz Wiśniak
Publikowany: Kurier Lanckoroński, nr 22, R. 2001, s. 6-7
Ruiny nieszczęść
Autor: Kazimierz Wiśniak
Publikowany: Kurier Lanckoroński, nr 10, R. 1997, s. 7
Rycerska Lanckorona
Autor: Kazimierz Wiśniak
Publikowany: Rocznik Babiogórski, R. 6: 2004, s. 93 – 104
Wersja cyfrowa publikacji
Zamek po pożarze
Autor: Kazimierz Wiśniak
Publikowany: Kurier Lanckoroński, nr 15, R. 1999, s. 6
Rozbieranie zamku
Autor: Kazimierz Wiśniak
Publikowany: Kurier Lanckoroński, nr 20, R. 2000, s. 6
Lanckorona. Powstanie miasta i dzieje jego rozwoju do końca XVI wieku
Autor: Zbigniew Perzanowski
Publikowany: Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. Jacek Chrobaczyński, Andrzej Jureczko, Michał Śliwa, wyd. „Secesja”, Kraków, 1993, s. 157–171
Mieszkańcy Lanckorońskiej Góry
Autor: Marek Krzemień
Publikowany: Kurier Lanckoroński, nr 6, R. 1995, s. 4
Sprawa zamku
Autor: Antoni Krajewski
Publikowany: Kurier Lanckoroński, nr 7, R. 1996, s. 2-4
Początki i rola rodziny Lanckorońskich do końca średniowiecza
Autor: Stanisław Gawęda
Publikowany: Studia z historii i historii sztuki. Seria: Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historyczne, z. 89, red. Stanisław Cynarski, Adam Małkiewicz, wyd. nakładem UJ, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, Kraków, 1989
Lanckorona: miasteczko na wzgórzu
Autor: Robert Bodnar
Wydawnictwo: Bezdroża
Miejsce wydania: Kraków, 2003
Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku: sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego
Autor: Stanisław Cynarski, współudział w kwerendzie i opracowanie Renata Białek, Danuta Limanowska
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1996
Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony. Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po zachodnich częściach Beskidu Średniego i Pogórza Wielickiego
Autor: Julian Zinkow
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2000
Tryptyk Kalwaryjski
Autor: Roman Gajczak
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1990
Ziemia wadowicka
Autor : Adam Dziok, et. al., oprac. Edward Moskała ; rys. i układ graf. Zdana Jasińska
Wydawnictwo : Kraków : Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej ; Wydawnictwo Artystyczno – Graficzne. – 65, [3] s., [48] s. tabl. : il., 1 mapa ; 20 x 21 cm.
Miejsce wydania : Kraków, 1968
Krajobraz kulturowy Polski : Województwo Małopolskie
Red.: Janusz Bogdanowski
Wydawnictwo : Stowarzyszenie „Kultura i Natura” im. Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Wydawnictwo VADEMECUM, druk: Drukarnia Skleniarz, 240 s., [8] s. tabl., [1] k. mapa luz. : il. ; 23 cm. – (Biblioteka Stowarzyszenia „Kultura i Natura” ; t. 1)
Miejsce wydania : Kraków, Warszawa, 2001
Budownictwo obronne i rezydencjonalne powiatu wadowickiego. Katalog
Autor: Mateusz Porębski
Wydawnictwo: Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Kalwarii Zebrzydowskiej
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2009
Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Milanowska, Robert Pasieczny
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 2001
Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975
Zamki i dwory obronne ziemi krakowskiej
Autor: Marian Kornecki
Wydawnictwo: Wydział Kultury Prezydium WRN w Krakowie. Wojewódzki Konserwator Zabytków
Miejsce wydania: Kraków, 1966
Rozwój urbanizacji Małopolski XIII-XVI w., województwo krakowskie: powiaty południowe
Autor: Feliks Kiryk
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe WSP (Prace Monograficzne WSP w Krakowie)
Miejsce wydania: Kraków, 1985
Zamki i obiekty warowne ziemi krakowskiej
Autor: Agnieszka Sypek, Robert Sypek
Wydawnictwo: Almapress
Miejsce wydania: Warszawa, 2004
Zamki w Polsce
Autor: Bohdan Guerquin
Wydawnictwo: Arkady
Miejsce wydania: Warszawa, 1974
Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938
Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989
Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, T. II
Autor: Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński
Wydawnictwo: Nakładem i Drukiem S. Orgelbranda Synów
Miejsce wydania: Warszawa, 1885
Szlak Architektury Drewnianej – Małopolska
Autor : oprac. tekstów Bartłomiej Cisowski et al.
Wydawnictwo : Wyd. 2. – Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, – 333, [5] s. : il. ; 23 cm., ISBN 978-83-60538-61-6
Miejsce wydania : Kraków, 2010
Szlak Architektury Drewnianej : mapa : 1 : 200 000
Autor: tekst na podst.: Szlak Architektury Drewnianej / T. Śledzikowski/
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
Miejsce wydania: Kraków, 2004
Wersja cyfrowa publikacji:
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona : Światowe Dziedzictwo Kultury UNESCO
Autor: tekst S. Biela, zdjęcia A. Dajek, S. Biela
Wydawnictwo: LAND
Miejsce wydania: Kraków, 2002
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona
Autor: Krzysztof Staszkiewicz
Wydawnictwo: Krajowa Agencja Wydawnicza
Miejsce wydania: Katowice, 1981
Kalwaria Zebrzydowska : Lanckorona i okolice : przewodnik historyczny
Autor: Jerzy Henryk Harasimczyk
Wydawnictwo: Roksana
Miejsce wydania: Krosno, 2002
Lanckorona: monografia historyczna /według źródeł archiwalnych skreślił Ludwik Zarewicz/
Autor: Ludwik Zarewicz
Wydawnictwo: nakł. Wydawnictwa
Miejsce wydania: Kraków, 1885
Lanckorona
Autor: Marek Krzemień
Wydawnictwo: Ostoja
Miejsce wydania: Kraków, 1991
Zastygła przed wiekami. Lanckorona
Autor: Agnieszka Gralak
Publikowany: Renowacje. Kwartalnik Ogólnopolski, nr 2, R. 1998, s. 101-105
Dawna zabudowa małomiasteczkowa na Podbeskidziu
Autor: Marek H. Grabski
Publikowany: Rocznik Babiogórski, R V: 2003
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona
Autor: Krzysztof Staszkiewicz
Wydawnictwo: Krajowa Agencja Wydawnicza
Miejsce wydania: Kraków, 1981
Lanckorona
Autor: Marian Kornecki
Publikowany: Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja, T. 1: Miasta historyczne, red. Wojciech Kalinowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa, 1986, s. 263-276
hasło: Lanckorona
Publikowany: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, cz. III, zesz. 2, red. Franciszek Sikora,Wydawnictwo Secesja, Kraków, 1997
Rycerska Lanckorona
Autor: Kazimierz Wiśniak
Publikowany: Rocznik Babiogórski, R. 6: 2004, s. 93 – 104
Wersja cyfrowa publikacji
Lanckorona. Powstanie miasta i dzieje jego rozwoju do końca XVI wieku
Autor: Zbigniew Perzanowski
Publikowany: Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. Jacek Chrobaczyński, Andrzej Jureczko, Michał Śliwa, wyd. „Secesja”, Kraków, 1993, s. 157–171
Początki i rola rodziny Lanckorońskich do końca średniowiecza
Autor: Stanisław Gawęda
Publikowany: Studia z historii i historii sztuki. Seria: Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historyczne, z. 89, red. Stanisław Cynarski, Adam Małkiewicz, wyd. nakładem UJ, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, Kraków, 1989
Lanckorona: miasteczko na wzgórzu
Autor: Robert Bodnar
Wydawnictwo: Bezdroża
Miejsce wydania: Kraków, 2003
Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku: sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego
Autor: Stanisław Cynarski, współudział w kwerendzie i opracowanie Renata Białek, Danuta Limanowska
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1996
Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony. Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po zachodnich częściach Beskidu Średniego i Pogórza Wielickiego
Autor: Julian Zinkow
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2000
Ziemia wadowicka
Autor : Adam Dziok, et. al., oprac. Edward Moskała ; rys. i układ graf. Zdana Jasińska
Wydawnictwo : Kraków : Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej ; Wydawnictwo Artystyczno – Graficzne. – 65, [3] s., [48] s. tabl. : il., 1 mapa ; 20 x 21 cm.
Miejsce wydania : Kraków, 1968
Krajobraz kulturowy Polski : Województwo Małopolskie
Red.: Janusz Bogdanowski
Wydawnictwo : Stowarzyszenie „Kultura i Natura” im. Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Wydawnictwo VADEMECUM, druk: Drukarnia Skleniarz, 240 s., [8] s. tabl., [1] k. mapa luz. : il. ; 23 cm. – (Biblioteka Stowarzyszenia „Kultura i Natura” ; t. 1)
Miejsce wydania : Kraków, Warszawa, 2001
Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski
Autor: Gabriel Leńczyk
Wydawnictwo: MA
Miejsce wydania: Kraków, 1983
Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Milanowska, Robert Pasieczny
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 2001
Kraków. Przewodnik ilustrowany
Autor: Bogusław Michalec
Wydawnictwo: Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 2004
Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975
Pomniki sztuki w Polsce, T.1 : Małopolska
Autor : Zygmunt Jerzy Łoziński
Wydawnictwo : Arkady- XXVII, 489 s., 3 mapy luz. : fot., pl., rys. ; 20 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1985
Rozwój urbanizacji Małopolski XIII-XVI w., województwo krakowskie: powiaty południowe
Autor: Feliks Kiryk
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe WSP (Prace Monograficzne WSP w Krakowie)
Miejsce wydania: Kraków, 1985
Szlak Architektury Drewnianej : Małopolska
Autor : Bartłomiej Cisowski, Marta Duda ; współpr. Paulina Wawrzak ; konsult. merytor. Tadeusz Śledzikowski ; red. map Aurelia Hołubowska
Wydawnictwo : Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Edukacji i Kultury. Zespół ds. Turystyki, – 295 s. : il., mapy ; 24 cm., ISBN 83-89283-52-2
Miejsce wydania : Kraków, 2005
Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938
Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989
Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982
Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, T. II
Autor: Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński
Wydawnictwo: Nakładem i Drukiem S. Orgelbranda Synów
Miejsce wydania: Warszawa, 1885
Zabudowa miasteczka Lanckorona
Informacje praktyczne
Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:
dostępny
Dane teleadresowe:
adres: Lanckorona
gmina: Lanckorona
powiat: wadowicki
GPS: N: 49° 50′ 42″, E: 19° 42′ 57″
gospodarz: Urząd Gminy Lanckorona
www: http://www.lanckorona.pl/
e-mail: [email protected]
telefon: 33 876 35 95
Obiekty w pobliżu:
- Zespół pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej
- Dwór w Stryszowie
- Pałac w Paszkówce
- Dwór Emila Zegadłowicza w Gorzeniu Górnym
- Zamek w Suchej Beskidzkiej
- Dwór w Wysokiej