Cmentarz na Wzgórzu Pustki w Łużnej

Na ziemi gorlickiej, w czasie I wojny światowej (1914-1918) miała miejsce jedna z największych bitew na froncie wschodnim. W trakcie tzw. operacji gorlickiej zginęło tysiące żołnierzy po obu walczących stronach, w tym wielu Polaków. Jako obywatele państw zaborczych walczyli oni naprzeciw siebie w armii rosyjskiej i austriackiej. Po tych wydarzeniach pozostało tutaj ponad osiemdziesiąt cmentarzy. Największym na terenie Galicji Zachodniej jest położony na wzgórzu Pustki, na skraju wsi Łużna, cmentarz oznaczony numerem 123. Jest on również największą nekropolią żołnierzy węgierskich poza granicami Republiki Węgierskiej.

CMENTARZ NA WZGÓRZU PUSTKI W ŁUŻNEJ, fot. M. Klag (MIK, 2006) CC BY SA 3.0

Wiosną 1915 r. rozpoczęto przygotowania do ataku na pozycje rosyjskie w rejonie Gorlic. W przededniu bitwy zgromadzono tutaj ponad 200 tysięcy żołnierzy armii austriackiej i niemieckiej. Natarcie nastąpiło rankiem 2 maja 1915 r. Na znaczne siły wojsk rosyjskich skoncentrowane w pobliżu wzgórza Pustki poprowadziła atak artyleria pod dowództwem Tadeusza Rozwadowskiego. Zdobywanie pozycji rosyjskich początkowo odbywało się sprawnie. Jednak w głębi lasu znajdowały się niewidoczne dla artylerii stanowiska wroga, wyposażone w karabiny maszynowe. Wobec zaistniałej sytuacji zarządzono szturm na bagnety.

Oddziały: 12 Krakowska Dywizja Piechoty, 56 Wadowicki oraz 100 Cieszyński Pułk Piechoty zdobyły pozycje rosyjskie, ponosząc jednak ogromne straty.
Na stoku wzgórza Pustki (446 m n.p.m.) spoczywa 1200 żołnierzy poległych podczas opisanej bitwy: Polaków, Węgrów, Czechów, Austriaków, Niemców i Rosjan. Wśród porastających wzgórze buków znajduje się 829 pojedynczych mogił i 46 grobów zbiorowych. Niezwykle malownicza jest kompozycja tej nekropolii: mogiły oznaczone drewnianymi krzyżami rozmieszczone są pośród drzew, w regularnych rzędach tworzących duże grupy; tuż pod szczytem wzgórza rozlokowano je amfiteatralnie. Wijące się pośród drzew ścieżki, przechodzące w stromych miejscach w schody, przywodzą na myśl założenie krajobrazowego ogrodu. W drodze na szczyt umieszczono kamienny taras, z którego widać panoramę Beskidu Sądeckiego i Tatry. Całość założenia wieńczyła drewniana kaplica, która spłonęła wraz z wyposażeniem w 1985 r.

Cmentarz powstał w latach 1917-1918. Jego założenie przestrzenne jest dziełem polskiego rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego, a drewnianą kaplicę zbudowano według koncepcji słowackiego architekta Dusana Jurkovica.

Cmentarz na Wzgórzu Pustki w Łużnej

Gorlickie (przewodnik)
Autor: Bogdan Mościcki
Wydawnictwo: Rewasz
Miejsce wydania: Gorlice-Pruszków, 1992

Galicyjskie Cmentarze Wojenne. Przewodnik: Beskid Niski i Pogórze
Autor: Roman Frodyma
Wydawnictwo: Rewasz
Miejsce wydania: Warszawa-Pruszków, 1995

Cmentarze wojskowe z okresu I wojny światowej w rejonie Beskidu Niskiego i Pogórza
Autor: Roman Frodyma
Wydawnictwo: SKPB
Miejsce wydania: Warszawa, 1985

Cmentarze I wojny światowej w Galicji Zachodniej 1914-1918
Autor: Oktawian Duda
Wydawnictwo: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu
Miejsce wydania: Warszawa, 1995

Zachodniogalicyjskie groby bohaterów z lat wojny światowej 1914/1915
Autor: Rudolf Broch, Hans Hauptman
Wydawnictwo: Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Miejsce wydania: Tarnów, 2000

Cmentarze z I wojny światowej na Podkarpaciu: materiały z sesji krajoznawczej, Wysowa 22-25 października 1987
Red.: Bogdan Mościcki, Łucja Wierzycka
Wydawnictwo: SKPB
Miejsce wydania: Warszawa, 1989

Cmentarz na Wzgórzu Pustki w Łużnej

Informacje praktyczne

Dostępność poza Dniami Dziedzictwa:

dostępny

Dane teleadresowe:

adres: Łużna-Pustki

gmina: Łużna

powiat: gorlicki

GPS: N: 49° 42' 44", E: 21° 3' 2"

gospodarz: Stowarzyszenie Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny Światowej w Galicji

www: http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/OkregIVcz1.htm#nr123

Obiekty w pobliżu:

MAŁOPOLSKI INSTYTUT KULTURY W KRAKOWIE, ul. 28 Lipca 1943 17c, 30-233 Kraków, tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75, NIP: 675 000 44 88 | Projekt i wykonanie | Polityka prywatności